علیه امر رسمی – افسانه حقیقی

یکی از مفاهیم اصلی که فروید در نظریات خود بر آن تاکید می ورزد جنایت ازلی پدر کشی و برادر کشی در مسیر کسب قدرت و ایجاد اقتدار است. این مفهوم خصوصاً در زنجیره کنش ها و واکنش های شرایط آیینی و اسطوره ای جوامع سنتی دارای جایگاه خاصی می باشد که می توان با در نظر گرفتن آن جوانب مختلف رویدادها را تجزیه،بررسی و تحلیل نمود و حتا به صورت ضمنی برخی از کنش و واکنش های افراد هر جامعه ای را به وسیله آن توجیه کرد .داستان هابیل وقابیل در وجه آیینی و رستم و سهراب در وجه اسطوره ای می توانند الگوهای مناسبی در این مورد باشند.از عمده مواردی که طی این سالها ما به شکل ها و باتعریف های مختلف شاهد برخورد و چالش حرکت ها و نگاه های مختلف به آن بوده ایم ماهیت و تعریفی با عنوان ادبیات رسمی است -که البته کارکردی جدای از ادبیات دولتی دارد.-برای بررسی این بستر بسیار مناسب می باشد اگر ما ابتدا به خواستگاه و بنیانی بپردازیم که این تعریف را صادر می کند یعنی همان انگیزه یا اراده ای که بر علیه این شرایط به عنوان وضعیتی ویژه اقدام می نماید.آنچه در ابتدای این پیگیری دارای اهمیت است بی شک مجموعه شرایط و عواملی می باشد که منجر به این برخورد می شوندو به صورت خلاصه می توان آنها را شامل تلاش برای جدا شدن از یک وابستگی و عادت بیمار گونه به روشهای معمول و متداول دانست.

مسئله ی بغرنج موجود در این بر خورد نیز از همین جا خود را به ما می نمایاند. اینکه چگونه می توان با یک رسمیت بر خورد کرد بدون آنکه دچار فریب رسمیتی جدید شد، خود را از روشی تهی نماییم بدون آنکه درگیر روشی دیگر شویم .این دوگانگی که در همان بدو امر گریبان ما را می گیرد اگر دقیقاً مورد توجه و پیگیری واقع نشود می تواند خود محدودیت هایی را به ارمغان بیاورد که از درون آن رهایی مد نظر ما را متلاشی نموده و در ورطه خود هر تلاشی را علی رغم آنچه در ابتدا می خواسته مبدل به مشارکتی در جهت تایید ،تثبیت و مقاوم تر نمودن همان رسمیت نماید و از همین جاست که آن جنایت ازلی پدر کشی وبرادر کشی از نگاه فروید پروش یافته و خود را برای کسب قدرت به اشکال مختلف بروز می دهد. یعنی حذف دیگران ،عصبیت و گسستن از هرگونه تعامل با شرایط موجود در جهت دیگر نمودن و متحول و پویا شدن . اراده ای که می توان آن را در نگاه ژرف نیچه به امر خوب یافت وقتی می گوید در ژرفای همه ی چیز های خوب چه اندازه خون و جنایت نهفته است. در ادامه هرچند خوبی و بدیی که اینجا مد نظر است به دلیل شدت لحاظ شدن بار ارزشی مفاهیم و قاطعیتش در ارائه ی شیوه ی تولید و تحلیل در حوزه های دیگری از جمله اخلاق و سیاست ممکن است کارایی بیشتری داشته باشد اما وقتی پای سیاست ادبی و اخلاق ادبی به میان می آید نمی توان آن را نادیده گرفت.

اما چگونه می شود در شرایطی چنین وهم آلود به موقعیت و بستری مناسب تر دست یافت. شاید یکی از مواردی که دقیق شدن در آن می تواند درپیمودن چنین مسیری ما را یاری نماید تحلیل امر سلیقه ای باشد و درک نوع تعامل و فرایند مبادله ای که در آن وجود دارد . واژه سلیقه پیش از آنکه در هر ترکیبی به کار رود بیانگر نوعی چالش با امر موجود ، دیگر خواهی و دیگر اندیشی است که وجوه ممیزه ی اشکال و ادراکات متفاوت افراد را بر حسب نوع فعالیت ها و طبیعت نگاه و فرایند تجربی درکشان از محیط مشخص می نماید. پیگیری نوع بهره برداری های هر نحله از امر سلیقه ای جدای از اینکه درک تفارق های موجود در تعریف رخداد های پیرامونی توسط افراد یا موقعیت ها را مشخص تر می نماید، مشکل رسمیت و تلقی های رایج از آن را نیز به نوعی ساده کرده و بدون آنکه نیاز مبرمی به تعریف شدن داشته باشد در خلال تردید نمودن ها ،تجربه کردن ها و بدعت هایمان موجودیتش را به عنوان مرحله ای از تحقق و رد هر ایجادی به ما می نمایاند.-البته رسمیت مورد نظر در این متن همانطور که پیشتر هم به آن اشاره شد با نوع فرایند دولتی به مثابه تحمیل ایده ای خاص و اصرار بر تایید و تولید آن در جهت تامین مشارکت سیاسی همسو با نگاه حاکم یکی نیست، بلکه بیشتر در آن جریان هایی مد نظر است که اتفاقاً از طرف شرایط فوق با بد بینی رد می شوند مانند بستر موجود در مجلات ادبی یا جلساتی که بدون وابستگی دولتی پیگیر نقد و بررسی مسائل فرهنگی و هنری می باشند،یا فضاها یی که در اینترنت و از طریق وبلاگ نویسی ها ایجاد می شود –

بنابر این به صورت خلاصه و با توجه به آنچه گفته شد ،در نظر گرفتن هر حقانیت نهفته و قطعیتی برای یک ظرفیت و رخداد یا بر خورد در جهت رد نگاه و ظرفیتی دیگر در صورتی که ما به انبوه آن تعامل حیات تجربی و دگرگونی دائم نظر نداشته باشیم خود سر انجام منجر به ایجاد هاله گونه ای یاس آور از عصبیت و خشونت می گردد که جز در جهت تبلیغ و ترویج پدرسالاری و وهم نخبگی و جزم اندیش معمول در جوامع سنتی ما را رهنمون نمی سازد واینجاست که ما به اهمیت تردید در حقیقت آن آگاهی که رسمیت را تعریف می نماید پی می بریم.